*كُلنجه و كلاه نمدي در ديار لرستان، چند روز مانده به عيد گَپ (گَپ = بزرگ) زنان با كمك دختران و بانوان همسايه گِرْديلِه مي‌گيرند (گرديله گرفتن = زدودن گرد و غبار و از خانه و لوازم منزل) تن‌پوش نو برتن مي‌كنند و به نيت سلامت اعضاي خانواده سبزه مي‌كارند. ء
عصر آخرين پنج‌شنبه سال را لرستاني‌ها جمعه آخر سال مي‌گويند. در اين روز مردم با پختن حلوا و حضور بر مزار درگذشتگان و قرائت فاتحه براي آنان، از درگاه الهي براي رفتگان طلب مغفرت مي‌كنند. عصر يك روز قبل از شب عيد را لُرها اَلِفَهْ مي‌نامند در هنگام غروب روز الفه( Alefa) زنان حلوا مي‌پزند و شب‌هنگام بزرگ خانواده با قرائت سَر فاتحه، اعضاي خانواده را به خواندن فاتحه و طلب مغفرت براي اموات دعوت مي‌كند. ء
چند ساعت قبل از تحويل سال نو سفره هفت‌سين چيده مي‌شود كه بر روي سفره هفت‌سين علاوه بر قرآن و آب و آيينه و شمع و سيب و سركه و سماق و سنجد و سكه و سير و سبزي و ماهي قرمز، براساس سنت‌هاي قديمي تكه‌اي نان، ماست، پنير و اسپند دود كرده نيز جاي دارد. بعد از چيدن سفره هفت‌سين همه اعضاي خانواده در حالي‌كه لباس نو برتن دارند به دور آن مي‌نشينند و منظر تحويل سال مي‌شوند با تحويل سال اهل خانواده با گفتن «عيدِت مارِك با» (عيدت مبارك باد) صورت همديگر را مي‌بوسند و پدر و مادر ضمن دعاي خير براي فرزندان خود به آنان عيدونه (عيدي) مي‌دهند. پس از تحويل سال نو، صله رحم و ديد و بازديدها شروع مي‌شود و همسايگان و اقوام و آشنايان به منزل يكديگر رفته و عيدمارِكي (عيدمباركي) مي‌گويند. ء
روز سيزده بدر نيز براي گشت‌و‌گذار به باغ‌ها يا كنار رودخانه‌ها مي‌روند و با بستن هرازگو harazgo (تا كه با بستن ريسمان محكم (قَرص) به درختان درست مي‌شود) و انجام بازي‌هاي چون دالْ پَلُو (نوعي بازي رايج در بين لُرها) سيزده را بدر مي‌كنند سبزه را به آب رودخانه انداخته و مي‌گويند دَرْدُ و قِضا و بِلانِه دِ اي روزِ سيزَه وا اي سُوزي آوْ بُورَهْ (درد و قضا و بالا را در اين روز سيزده با اين سبزي آب ببرد) در گذشته‌ها روز سيزدهم نوروز را نحس دانسته و در منزل مي‌ماندند و اين روز را سيزَه غَريوو (يعني سيزده بدر غير بومي‌ها) مي‌خواندند و در روز چهاردهم فرودين براي تفريح و گشت‌و‌گذار از منزل خارج مي‌شدند. ء
تَرِهْ وَ گُلْ وَني: تَرِه پارچه ابريشمي مخصوصي است كه زنان لُر بر سر ميبندند و براي شركت در مراسم و جشن و سور نوعي از آن را به نام گُلْ قَرني كه رنگين است روي تره ميبندند. كُلِنْجهِ: kolenje بالاپوش يراق دوزي شده‌اي است مخصوص زنان لُر كه در بسياري از موارد رويه جلوي آن را سكه‌دوزي و تزيين مي‌كنند. سِتْرِه setre: قباي مخصوصي است كه اندازه آن تا زير زانو بوده و بيشتر در مواقع رسمي از آن استفاده مي‌شود. ء
No comments:
Post a Comment